Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie prac modernizacyjnych na Odrze granicznej, uchylając decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz decyzję Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Sąd uznał, że przy wydaniu decyzji doszło do istotnych naruszeń przepisów postępowania, które mogły wpłynąć na wynik sprawy.
Brak aktualizacji raportu środowiskowego
W uzasadnieniu wyroku wskazano, że decyzja środowiskowa powinna uwzględniać zagrożenia wynikające z realizacji inwestycji oraz sposoby ich minimalizacji. Sąd podkreślił, że organ odwoławczy nie uwzględnił katastrofy ekologicznej, która miała miejsce na Odrze na kilka dni przed wydaniem decyzji. Wskazano, że nowa sytuacja ekologiczna wymagała ponownej inwentaryzacji przyrodniczej i aktualizacji raportu środowiskowego.
Sąd zaznaczył, że inwestor nie ma obowiązku aktualizacji raportu w trakcie postępowania, chyba że pojawią się istotne okoliczności prawne i faktyczne. W tym przypadku katastrofa ekologiczna miała wpływ na ekosystem Odry, co powinno skutkować ponowną oceną skutków inwestycji. Brak aktualizacji raportu powodował, że decyzja środowiskowa opierała się na nieaktualnych danych o stanie populacji ryb i innych organizmów żyjących w rzece.
Potrzeba odtworzenia ekosystemu
Sąd zwrócił uwagę na konieczność podjęcia działań kompensacyjnych i ochronnych. Wskazał, że w przypadku osłabionych populacji skutki działań modernizacyjnych mogą być bardziej dotkliwe niż w stabilnych warunkach ekologicznych. Podkreślono konieczność ponownej oceny skutków dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz aktualizacji metod zabezpieczających ekosystem.
Podsumowując, Sąd stwierdził, że raporty środowiskowe z lat 2019 i 2021 powinny uwzględniać skutki katastrofy z 2022 roku, gdyż zmiana stanu faktycznego miała kluczowe znaczenie dla sprawy. W związku z tym uchylono również decyzję organu pierwszej instancji.
Stanowisko Wód Polskich
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie poinformowało, że analizuje konsekwencje wyroku i oczekuje na jego pisemne uzasadnienie. Podkreślono, że modernizacja Odry była prowadzona zgodnie z umową polsko-niemiecką z 2015 roku, której celem była poprawa warunków żeglugi i ochrona przeciwpowodziowa.
Prace były realizowane na podstawie pozwoleń na realizację inwestycji wydanych w 2021 roku i objętych klauzulą natychmiastowej wykonalności. Wody Polskie uzyskały pozwolenia na użytkowanie wszystkich odcinków rzeki objętych modernizacją, a dodatkowe prace gwarancyjne zakończono w 2024 roku. Obecne kierownictwo instytucji wstrzymało jednak dalsze działania do czasu rozstrzygnięcia sprawy w sądzie administracyjnym.
Krytyka organizacji ekologicznych
Wyrok zostaÅ‚ pozytywnie przyjÄ™ty przez organizacje ekologiczne, które od lat alarmowaÅ‚y o zagrożeniach zwiÄ…zanych z modernizacjÄ… Odry. Prezes Stowarzyszenia Ekologicznego „Eko-Unia”, RadosÅ‚aw Gawlik, podkreÅ›liÅ‚, że decyzja WSA potwierdza, iż modernizacja nurtu Odry odbywaÅ‚a siÄ™ bez peÅ‚nej oceny oddziaÅ‚ywania na Å›rodowisko. WedÅ‚ug niego, konieczne jest podjÄ™cie dziaÅ‚aÅ„ naprawczych, w tym programów renaturyzacji rzeki.
Podobne stanowisko zajęła radczyni prawna Beáta Filipcová, reprezentująca skarżące organizacje. Wskazała, że wyrok unaocznia brak skutecznych mechanizmów ochrony środowiska w Polsce. Mimo sądowego wstrzymania decyzji, inwestycja była kontynuowana, co – jej zdaniem – jest przykładem naruszenia zasady legalności działań władzy publicznej.
Możliwe konsekwencje wyroku
Eksperci wskazują, że jeśli wyrok się uprawomocni, może dojść do demontażu nielegalnie wykonanych prac lub wdrożenia środków kompensacyjnych. Stowarzyszenia ekologiczne domagają się pełnej renaturyzacji Odry i zaprzestania dalszych ingerencji w jej ekosystem. Sprawa ta ma znaczenie nie tylko dla ochrony środowiska, ale również dla przyszłości zarządzania polskimi rzekami i przestrzegania przepisów środowiskowych.
Źródło informacji
WSA [link]
NGO [link]
Wody Polskie – [link]