Kryzys na Odrze: NIK Wskazuje BÅÄdy i Drogi Naprawy
Lato 2022 roku na rzece Odrze byÅo Åwiadkiem nie tylko masowego ÅniÄcia ryb, lecz także bolesnego upadku systemu zarzÄ dzania kryzysowego i ochrony Årodowiska. Sprawdź, jakie bÅÄdy i opieszaÅoÅci doprowadziÅy do tego ekologicznego dramatu, oraz jakie rekomendacje Najwyższa Izba Kontroli proponuje dla zabezpieczenia przyszÅoÅci naszych rzek.
Kryzys ekologiczny na Odrze, który miaÅ miejsce latem 2022 roku, obnażyÅ zaniechania i bÅÄdy w dziaÅaniach organów paÅstwowych odpowiedzialnych za bezpieczeÅstwo ekologiczne i gospodarkÄ wodnÄ . Odra, dotkniÄta masowym ÅniÄciem ryb spowodowanym toksynÄ wytwarzanÄ przez zÅote algi, staÅa siÄ arenÄ niekompetencji i opieszaÅoÅci administracji publicznej.
W pierwszej fazie kryzysu organy administracji paÅstwowej pozostawaÅy biernie, nie podejmujÄ c skutecznych dziaÅaÅ zaradczych. BrakowaÅo skoordynowanego obiegu informacji, struktur zarzÄ dzania kryzysowego i dziaÅaÅ majÄ cych na celu ochronÄ Årodowiska. AlarmujÄ ce informacje o ÅniÄciu ryb byÅy ignorowane lub nie otrzymywaÅy wÅaÅciwej rangi, co przyczyniÅo siÄ do opóźnienia w reakcji na zaistniaÅÄ sytuacjÄ.
NiewÅaÅciwie funkcjonujÄ cy system alertów i zakazów korzystania z Odry dla ludnoÅci, brak dziaÅaÅ na rzecz usuniÄcia martwych ryb oraz niedostateczna koordynacja wÅadz, spowodowaÅy dalsze zanieczyszczenie rzeki i pogorszenie stanu wód, zwÅaszcza w województwie zachodniopomorskim.
Kontrola Najwyższej Izby Kontroli (NIK) skupiÅa siÄ na ocenie przygotowania struktur paÅstwa do zarzÄ dzania kryzysem oraz okolicznoÅciach, które doprowadziÅy do kryzysu ekologicznego. Zwrócono uwagÄ na ospaÅoÅÄ organów paÅstwa, które nie podjÄÅy odpowiednich dziaÅaÅ nawet po otrzymaniu alarmujÄ cych sygnaÅów. Brak skutecznego obiegu informacji i niezwÅoczne przekazywanie ich do RzÄ dowego Centrum BezpieczeÅstwa spowodowaÅy, że alerty ostrzegawcze docieraÅy do ludnoÅci z kilkunastodniowym opóźnieniem.
Krajowy Plan ZarzÄ dzania Kryzysowego nie przewidywaÅ zagrożeÅ zwiÄ zanych z zanieczyszczeniem wód powierzchniowych, co dodatkowo utrudniÅo skutecznÄ reakcjÄ na kryzys. RzÄ dowy ZespóŠZarzÄ dzania Kryzysowego nie zrealizowaÅ istotnych zadaÅ, a jego rola ograniczyÅa siÄ do sformuÅowania kilku rekomendacji.
Minister Infrastruktury, odpowiedzialny za gospodarkÄ wodnÄ , nie podjÄ Å skutecznych dziaÅaÅ koordynacyjnych, co spowodowaÅo opieszaÅoÅÄ w usuwaniu martwych ryb i utrudniÅo skoordynowane dziaÅania. Brak monitoringu i analizy skutecznoÅci dziaÅaÅ PGW WP oraz brak powszechnego dostÄpu do wyników badaÅ i pomiarów jakoÅci wody pogorszyÅy sytuacjÄ.
ZÅe przygotowanie organów paÅstwowych do przeciwdziaÅania zagrożeniom Årodowiskowym oraz brak skutecznych dziaÅaÅ na rzecz ochrony wód powierzchniowych staÅy siÄ jasne podczas kryzysu na Odrze. Przepisy nie byÅy dostatecznie restrykcyjne, a zÅagodzenie norm w 2023 roku jeszcze bardziej zwiÄkszyÅo zanieczyszczenie rzeki.
Kryzys ten ujawniÅ także braki w wymianie informacji pomiÄdzy podmiotami zajmujÄ cymi siÄ badaniami jakoÅci Årodowiska a tymi odpowiedzialnymi za gospodarowanie wodami. Brak zintegrowanego systemu informatycznego uniemożliwiÅ skutecznÄ analizÄ danych i planowanie dziaÅaÅ.
Wnioski z kontroli NIK wskazujÄ na potrzebÄ rewizji polityki paÅstwa w zakresie gospodarki wodnej, skutecznego zarzÄ dzania kryzysowego oraz poprawy wspóÅpracy pomiÄdzy organami na różnych szczeblach administracji. NIK zaleca podjÄcie dziaÅaÅ naprawczych, w tym wprowadzenie zmian legislacyjnych, zwiÄkszenie budżetu na ochronÄ Årodowiska, uzupeÅnienie i doskonalenie planów zarzÄ dzania kryzysowego oraz wdrożenie nowoczesnych systemów monitoringu i analizy danych dotyczÄ cych jakoÅci wód powierzchniowych.
Autor Redakcja
ŹródÅo NIK