Katastrofa ekologiczna na Odrze w 2022 roku: Nowe odkrycia naukowe rzucają światło na przyczyny masowego śnięcia ryb

Katastrofa ekologiczna na Odrze w 2022 roku: Nowe odkrycia naukowe rzucają światło na przyczyny masowego śnięcia ryb

W 2022 roku Odra stała się świadkiem jednej z największych katastrof ekologicznych w Europie. W ciągu kilku tygodni rzeka straciła znaczną część swojej ichtiofauny, a śnięte ryby wypełniły jej nurt. Dotychczasowe hipotezy skupiały się na toksycznym działaniu złotej algi (Prymnesium parvum), ale najnowsze badania przeprowadzone przez zespół pod kierownictwem dr. Leszka Satory wskazują na inny mechanizm odpowiedzialny za te tragiczne wydarzenia.

Według przełomowych ustaleń, to nie tylko toksyny alg były przyczyną katastrofy, ale przede wszystkim drastyczny spadek zawartości tlenu w wodzie – zjawisko określane jako hipoksja wodna. Okazało się, że gatunki ryb, które posiadają zdolność do ochronnego modelowania swoich skrzeli, zostały szczególnie dotknięte. Mechanizm ten, w normalnych warunkach chroniący przed toksynami, w sytuacji upałów, niskiego poziomu wód i obecności toksyn, stał się śmiertelną pułapką. Skrzela ryb uległy „zabudowie”, co ograniczyło wymianę gazową i uniemożliwiło oddychanie.

Wyniki badań, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym, zostały uznane za przełomowe w dziedzinie ichtiologii. Eksperci podkreślają, że podobne katastrofy mogą się powtarzać, szczególnie w obliczu zmian klimatu. Kluczowym wnioskiem płynącym z badań jest konieczność stałego monitorowania jakości wód oraz opracowanie systemów wczesnego ostrzegania w okresach letnich susz.

Opracowanie naukowe w j.ang. [Oder disaster]

Źródło informacji dr Leszek Satora

Publikacja badań na łamach National Geographic [zobacz] 31.01.2025

BIO: dr Leszek Satora

Dr Leszek Satora, z wykształcenia biolog i toksykolog, urodzony i wychowany w Krakowie, od lat związany z badaniami nad anatomią i fizjologią ryb. Jego naukowa droga rozpoczęła się w 1989 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie jako student IV roku biologii podjął się pracy badawczej w Zakładzie Anatomii Porównawczej Kręgowców. Pierwsze doświadczenia naukowe związane były z badaniami nad rozwojem larw endemicznych ryb Bajkału.

W ciągu kolejnych lat zgłębił tajniki adaptacji oddechowych ryb, co stało się podstawą jego pracy doktorskiej. Przełomowe odkrycia w dziedzinie morfologii adaptacyjnej żołądka ryb, umożliwiające im oddychanie powietrzem, przyniosły mu międzynarodowe uznanie i wpłynęły na postrzeganie ewolucji płuc u kręgowców.

Przez lata swojej kariery dr Satora zajmował się badaniem toksycznych właściwości ryb oraz przypadków zatruć spowodowanych przez gatunki jadowite. Wyniki badań publikował w prestiżowych czasopismach naukowych. Jako specjalista w dziedzinie toksykologii, współpracował z lekarzami w opracowywaniu schematów postępowania w przypadkach zatrucia rybami.

Dr Satora łączy pasję do nauki z działalnością dydaktyczną, przekazując swoją wiedzę kolejnym pokoleniom biologów i toksykologów. Od 2020 roku współpracuje z Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie, kontynuując badania nad adaptacjami oddechowymi ryb i ich mechanizmami obronnymi. Swoją pracę naukową i badawczą traktuje jako wkład w rozwój akwakultury i ochronę środowiska wodnego.